San'atshunoslik (yo‘nalishlar bo‘yicha) — bu san’at asarlarini o‘rganish, tahlil qilish, baholash va ularning tarixiy, madaniy hamda estetik ahamiyatini tadqiq etishga qaratilgan ilmiy soha. San’atshunoslik san’atning turli yo‘nalishlari va uslublarini o‘rganadi, ular orasida tasviriy san’at, amaliy san’at, haykaltaroshlik, musiqa, me’morchilik va kino kabi turli ko‘rinishlar mavjud. Quyida bu yo‘nalishning xususiyatlari bayon etilgan:

1. Asosiy xususiyatlari

• Tahlil va baholash: San’at asarlarini estetik, madaniy va tarixiy kontekstda o‘rganish.
• San’atning turli yo‘nalishlarini o‘z ichiga oladi: Har bir san’at turi alohida ko‘rib chiqiladi.
• Tarixiy bog‘liqlik: San’atshunoslik san’at rivojlanishini tarixiy bosqichlar bilan bog‘laydi.
• Uslubiy tadqiqot: Har bir uslub va oqimning o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlash va ularning o‘zaro ta’sirini o‘rganish.

2. Yo‘nalishlari

San'atshunoslik bir qancha asosiy yo‘nalishlarga bo‘linadi:

a. Tasviriy san’atshunoslik

• Rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik va boshqa tasviriy san’at turlarini o‘rganish.
• San’at asarlarining texnikasi, materiali, uslubi va estetik ahamiyatini tahlil qiladi.

b. Me’morchilik san’atshunosligi

• Me’moriy inshootlar, ularning tarixiy ahamiyati va estetik jihatlarini o‘rganadi.
• An’anaviy va zamonaviy me’morchilik uslublarini tadqiq qiladi.

c. Amaliy san’atshunoslik

• Amaliy san’at asarlarini, jumladan, hunarmandchilik mahsulotlari, naqshinkorlik va zargarlikni o‘rganadi.
• Buyumlarning estetik va funksional xususiyatlarini baholaydi.

d. Musiqa san’atshunosligi

• Musiqiy janrlar, kompozitorlik asarlari, ijro mahorati va musiqa tarixini o‘rganadi.
• Xalq musiqa merosi va zamonaviy musiqiy oqimlarni tadqiq qiladi.

e. Teatr va kino san’atshunosligi

• Teatr asarlari, spektakllar va kinofilmlarni tahlil qiladi.
• Rejissura, aktyorlik va dramaturgiya san’atini baholaydi.

f. Estetika va nazariya

• San’atning nazariy jihatlari, uning falsafiy asoslari va estetik qadriyatlarni o‘rganadi.
• San’at asarlarini baholash mezonlarini ishlab chiqadi.

3. Tadqiqot usullari

San’atshunoslikda qo‘llaniladigan asosiy usullar:

• Tarixiy-tahliliy usul: San’at asarini tarixiy kontekstda o‘rganish.
• Komparativ usul: Turli san’at uslublarini va madaniy an’analarni solishtirish.
• Estetik baholash: San’at asarining go‘zallik va hissiy ta’sirini tahlil qilish.
• Madaniy kontekstni tadqiq qilish: San’atni uning yaratilgan davri va jamiyat bilan bog‘lash.

4. Madaniy va tarixiy ahamiyati

• San’atni saqlash va targ‘ib qilish: San’at asarlarini o‘rganish va jamiyatga tanishtirish orqali ularni kelajak avlodlarga yetkazadi.
• San’at tarixi va rivojlanishini anglash: San’atshunoslik orqali san’at oqimlari va uslublarining evolyutsiyasi aniqlanadi.
• Estetik didni shakllantirish: San’atshunoslik jamiyatda estetik did va san’atni tushunish madaniyatini rivojlantiradi.

5. Zamonaviy rivojlanish

• Raqamli san’atshunoslik: San’at asarlarini raqamli texnologiyalar yordamida o‘rganish va saqlash.
• Multidisiplinar yondashuv: San’atshunoslik ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy fanlar bilan birga o‘rganiladi.
• Interaktiv texnologiyalar: Virtual muzeylar va raqamli arxivlar orqali san’atni o‘rganish.